Naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut

Apeqqutit imaattoq Meeqaanut Atuarfeqarnermullu ingerlatsivimmi tiguneqarpoq:

“Naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut amerlasuutigut saaffissaasuasarput. Ilaatigut suliffittaarnemi atuarsinnaannginneq peqqutaalluni iliuusissaaruttarsimasut ataasiinnaasarsimanngillat.

Taamaattumik paaserusunnarpoq:

• Kommunetsinni naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut qanoq immikkut aaqqissuussiffigineqarnikuuppat?
• Nalornigunik sumut saaffiginnissinnaappat?
• Pikkorissartinneqarnerit assigisaallu sumi qaqugukkullu pisarpat?
• Kommunitsinni qanoq amerlatigisut naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut nalunaarsorneqarnikuuppat?

Neriuppunga ullut suliffiit qulit ingerlaneranni akineqarsinnaajumaarlunga.”

Asasara Laura Táunâjik Uitsatikitseq

Naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut apeqquteqaatinnut qujanaq.

Kalaallit Nunaanni Naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut misissorneqarneq ajorput. Danmarkimi Naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut misissorneqartarput, taannalu Børne- og Undervisningsministerietimit ineriartortinneqarsimavoq, tunngaviusumik atuarfimmi 3. klassiniit qummut, inuusuttut ilinniarfiini, ilinniaqqiffinni aammalu inersimasunik ilinniarfinni misissorneqarsinnaallutik. Taamatut misissuineq sulisunit ilinniarsimasunit taamaallaat ingerlanneqarsinnaavoq atuarnermik aammalu atuarnermik ajornartorsiuteqarneq pillugu ilisimasalinnit, peqatigitillugulu misissuinerup qanoq atorneqarnissaanik sukumiilluinnartumik atuilersitsisinnaasunit.

Naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsunik misissuineq Danmarkimi atorneqartartoq Kalaallit Nunaanni atorneqarneq ajorpoq, pissutigalugu kalaallit oqaasii katitigaammata aammalu malunnaatilimmik allaanerusumik ilusilersugaallutik. Manna tikillugu naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsunik kalaallisut misissueriaatsimik ineriartortitsisoqarsinnaasimanngilaq.

Kalaallit Nunanni Namminersorlutik Oqartussani Ilinniartitaanermut Aqutsisoqarfik 2020-mi nalunaarusiamik saqqummersitsivoq suliniut “Kalaallit Nunaanni meeqqat atuartut naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut” pillugit. Siunertarineqarpoq atuartut naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsutut ilimagineqartut siusissukkut paasineqarnissaat.

Kommuneqarfik Sermersuumi meeqqat atufianni  misissuinermi atortoq atorneqartarpoq nukarlerni (1-3 klassimi atuartuni) atuarnermik ajornartorsiuteqartut paasiniaaffiginerini. Ilinniartitaanermut

Aqutsisoqarfik atuarfinnut pikkorissartitsillunilu ilitsersuinermik ingerlataqaleruttorpoq. Tamanna isumaqarpoq, siunissami nukarlerni atuartut tamarmik ukiumut ataasiarlutik misissorneqartalissasut. Misissuinernit inernit aallaavigalugit ilinniartitsisut atuartut atuarnermik ajornartorsiutillit maluginiarsinnaalissavaat, tamatumalu kingunerisaanik, ilinniartitsisoq iliuusissamik pilersaarusiorsinnaalissaaq, atuarfiup sakkussaq pigimmagu ingerlaavartumik atuartup allattariarsornikkut piginnaasaanik nakkutiginnilersinnaalluni aammalu atuartut immikkut ittumik aaqqissuussamik atuartinneqarnissamik pisariaqartitsisut toqqarneqarsinnaalissallutik aamma imaluunniit atuartup atuarnermi ikiorneqarnissaanut ikorfartorneqarsinnaalissallutik. Taamaattorli pingaaruteqarpoq ingerlateqqissallugu, misissuinermi atortoq atorlugu naqinnernik ilisarinnissinnaannginneq pillugu diagnoseliisoqarsinnaanngimmat.

Misissuinermi atortut sapinngisamik ajornanngitsumik atorneqarnissaat siunertaralugu suliaapput, taamaalilluni misissuineq immaqalu atuartumik malinnaaneq kalaallisut ilinniartitsisumit nanginneqarsinnaassalluni, taamaasillunilu siusissukkut atuartitsinermi iliuuseqartoqarsinnaassalluni, taavalu atuartoq atuarnermik ajornartorsiuteqartoq sapinngisamik piaartumik  ikiorserneqarniassammat. Misissuinermi atortut najukkami atugassiaapput atuarfinni ataasiakkaani.

Angajoqqaaq imaluunniit ilinniartitsoq malugisaqarunik, atuartoq immikkuullarissunik unammilligassaqartoq, assersuutigalugu atuarnermut tunngasuni, taava atuarfimmi atuartumut tunngasumik iliuusissamik pilersaarusiortoqassaaq. Iliuusissamik pilersaarummi allaaserineqassaaq suliap ingerlanissaa, aalajangersimasumik anguniagassartalik. Iliuusissamik pilersaarut atorlugu ersarississaaq, anguniagaq sunaanersoq aammalu anguniakkat qanoq anguneqassanersut. Ataasiakkaanut iliuusissamik pilersaarutit suliarineqartarput ilikkagassatut anguniakkat aallaavigalugit, fagimut ataatsimut tunngasut, atuartup pineqartup sapinngisai aallaavigalugit. Atuarfimmi ilinniartitsisut aamma iPad ikiorti atorlugu siunnersorneqarsinnaapput. Ikiorti tassaavoq sakkussanik (apps)-inik ilisimasalik, iPad-imi nassaarineqarsinnaasunik, taakkulu ulluinnarni iluaqutaasinnaallutik. Taava aamma atuarfinni atuarnermik misilitsittoqartarpoq, taakku atorlugit ilinniartitsisut paasisaqarsinnaapput, atuartut atuarnermi sunik killiffeqarnersut, atuartut ukiuinut naleqqiullugu.

Atuartup ilinniartitsisui, piffissami aalajangersimasumi iliuusissamik pilersaarut atorlugu suliaqareerlutik malugippassuk, pitsanngoriaateqartoqanngitsoq, taava klasselærerip, atuarfimmi pisortamut innersuussutigisinnaavaa perorsaanermut, tarnip pissusiinut tunngasumik MISI-mut perorsaanikkut tarnip pissusiinik naliliisoqarnissaanik. Innersuussuteqarnissaq sioqqullugu pisoq tamanna atuartumut, angajoqqwaanut aammalu atuartup ilinniartitsisuinut oqaloqatigiissutigineqassaaq. Innersuussineq paasissutissanik makkuninnga minnerpaamik imaqassaaq:

Pissutsit ajornartorsiutaasut ikiorserniarlugit atuartorlu pineqartoq imaluunniit pineqartut ineriartornerat ilikkariartornerallu siuarsarniarlugu sunik aallartitsisoqareersimanersoq

Atuartup, angajoqqaat atuartullu ilinniartitsisuinik oqaloqateqarnerit inerneri.

Apeqqutit aalajangersimasut perorsaanikkut tarnillu pissusaanut tunngassuteqartut, pissutsinik innersuussinermi tunngaviusunik aallaaveqartut.

Atuartup atuartullu angajoqqaavisa nammineerlutik atuaqatigiit ilinniartitsisuat qinnuigisinnaavaat, atuartup atugaanut perorsaanermut tarnillu pissusaanut tunngasunut atatillugu, perorsaanikkut tarnikkullu

atuartup pisariaqartitaasa nalilersorneqarnissaat siunertaralugu. Tassunga atatillugu klasselæreri suliap ingerlanissaa pillugu allaaserisaq malillugu suliamik aallartitsissaaq.

MISI perorsaanermut tarnillu pissusaanut tunngasunut naliliisoqarnissaanik innersuussummik tigusaqaruni, MISI misissuititsinermik aallartitsissaaq unammilligassq malugineqartoq pillugu, paasissutissat innersuussummi allassimasut tunngavigalugit. MISI naqinnernik ilisarinnissinnaannginneq pillugu diagnosiliorsinnaanngilaq. Kisianni MISI misissuinikkut pinngitsoortitsisinnaavoq, atuartumi paasinnittaatsimut tunngasunik unammilligassaqartoq, assersuutigalugu ataatsimut eqqarsaatigalugu ilikkagassatigut ajornakusoortitsinerit. Naqinnernik ilisarinnissinnaannginneq makkuninnga peqquteqanngilaq poqiitsuussuseq, qaratsakkut ajoqusersimaneq, ineriartornermi akornuteqarneq imaluunniit isigiarsunnermik tusaaniarnermillu ajornartorsiuteqarnermik. Misissuinermi atuartoq naqinnernik ilisarinnissinnaanersoq pasitsaassaqaraanni pinngitsoortitsinissamik periuseq atorneqarsinnaavoq.

Taamatut pasitsaassaqaraanni atuartut piginnaasamikkut annikillisimasut imaluunniit immikkut ittumik ajornartorsiutillit immikkut piumasaqaatitalinnik misilitsinnissaannik atuarfimmi aqutsisup neqeroorutigisinnaavaa, atuartut taakkua allat assigalugit allatut eqqarsarluni pineqarnissaat pisariaqaraangat assersuutigalugu soraarummeernermik ingerlataqarnissaat eqqarsaaatigalugu (Innersuussutigalugu Meeqqat atuarfianni inaarutaasumik naliliineq pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaanni nr. 3, 9. januar 2009-meersumi § 24).

Meeqqanut Atuarfeqarnermullu Ingerlatsivik pikkorissartitsineq ajorpoq assigisaannilluunniit ingerlataqarneq ajorluni, Kalaallit Nunaanni naqinnernik ilisarinnissinnaannginneq pillugu diagnosiliisoqarsinnaannginnera pissutigalugu aammalu naqinnernik ilisarinnissinnaannginneq pillugu atortussanik kalaallisut allassimasunik oqaaseqatigiiliukkanilluunniit nassaassaqanngimmat.

Kalaallit Nunaanni naqinnernik ilisarinnissinnaannginneq pillugu misissuisoqarsinnaannginnera pissutigaugu aamma taamaattmik Kommuneqarfik Sermersuumi naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsut qassiuinersut kisitsisaatigineqanngillat. Tamaattumik naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsunut tunngatillugu immikkut ittumik kommunitsinni aaqqissuussaqartoqanngilaq.

Inussiarnersumik inuulluaqqusilluta

Lone Nukaaraq Møller

Pisortaq

Meeqqanut Atuarfeqarnermullu Ingerlatsivik