Tunngavigisaq
Sooq atuarfinnut atuareernerullu kingorna paaqqinnittarfinnut nerisaqarnermut ingerlatsineq?
Taamaattumik atuarfinni atuareernerullu kingorna paaqqinnittarfinni nerinerni pingaarnerni nerialugassanillu nerinerni nerisassat pitsaasut peqqinnartut assigiinngissitaartullu nerliunnissai pingaaruteqarpoq.
Meeqqat inuusuttullu nerisassanik peqqinnartunik nerisassanillu sungiusimasaqalernerinut siusissorujussuarmik ilisimasaqalernerinut nerisassat peqqinnartut ilapittuutaasinnaapput. Nerisat pitsaasut eqqortunik inuussutissartallit kiisalu ajunngitsunik nerisaqarnermik sungiusimasaqarneq pualavallaarnermik nappaatillu peqqinnanngitsumik inooriaaseqarnermik aallaavillit, soorlu sukkorneq allallu nappaatit inuunerup ingerlanerani pinaveersaartitseqataasinnaapput.
Nerisaqarnermut ingerlatsineq tamanna Kommuneqarfik Sermersuup ataani atuarfinni atuareernerullu kingorna paaqqinnittarfinniittunut meeqqanut inuusuttunullu 6-16 ukiulinnut piukkunneqarpoq. Ingerlatsinerup tamassuma atornerani angajoqqaanut qularnaarneqarsinnaassaaq, ilisimasaqarneq tunngavigalugu meeqqamik nerisaqarnera peqqinnartuusoq allanngorartorlu.
Nerisaqarnermut ingerlatsinermi inassutigineqartut 8-t:
- Meeqqap nukimmik pisariaqartitaa atuarnerani atuareernerullu kingorna paaqqinniffimiinnerani illersorneqassaaq.
- Nerisaasariaqarput peqqissuunissap tungaatigut meeqqanut inuusuttunullu inassutigineqartut.
- Nerisassatut sassaanneqartut allanngorartuusussaapput kalaaliminiusinnaalluarlutillu.
- Nerinerup nalaani suliassanut meeqqat ilaatinneqassapput.
- Meeqqat inuusuttullu nerineri inooqatigiinnermi pissutsinik pisarialinnik ilinniarfiussapput.
- Nerisat immikkut ittut peqqissartullu nerisassai nakorsartinnermit pissuteqassapput.
- Atuarfimmi nerisassiassatut pilersaarutit pillugit angajoqqaat sapaatip akunnikkaartumik ilisimatinneqassapput, tamanna pissaaq allagarsiinikkut internettikkullu.
- Meeqqat atuartullu ilinniassavaat nerisassiornermi nerinermilu ipeersaarnerup isumannaatsumik pitsaasumillu qanoq atornissaa.
Akisussaaneq
Meeqqat sunik nerisaqarnerat inersimasut tamakkiisumik akisussaaffigaat. Meeqqat sunik nerisaqarnerat angajoqqaat akisussaaffigaat, kisianni atuarfinni sunngiffinnilu aaqqissuussani pisortat, igaffimmi sulisut, ilinniartitsisut perorsaasullu tassaapput suut meeqqap nerisassaanik tamakkiisumik akisussaaffimmik tigummisaqartut.Taamaattumik pingaartuuvoq pisortat sulisullu piginnaasaqarnissaat pisariaqartoq meeqqanut nerisassat pitsaasut peqqinnartullu neqeroorutiginissaannut.
Ukiut tamaasa FN-ip ”Silarsuarmi tamarmi nerisassat ulluattut” Kommuneqarfik Sermersuumi atuarfinni tamani Nerisassat Ulluattut 16. oktober nalliutitinneqartarpoq, tassanilu angajoqqaat, ilagisat ikinngutillu atuarfimmi nereqatigiinnissamut qaaqquneqartarlutik.
inassutigineqartut
Meeqqat inuusuttullu atuartut nerisassatut peqqinnartutut inassutigineqartut aallaavillit nerisassatut siunnersuutigineqartut qulit kiisalu nunani avannarlerni inuussutissatut inassutigineqartut malittariaqarpaat. Taamaattumik atuarfimmi nerisaasut inassutigineqartunut taakkununnga piumasarisaasunut naleqqussartariaqarput, tamanna kommunimiit, atuarfimmiit angajoqqaaniillu meeqqap ullup ingerlanerani eqqortumik nerisaqarnissaa ataatsimut akisussaaffigineqarmat.
Atuarfimmi atuartut ullup qeqqani nerisassaannik neqeroorfigineqassapput.
Atuarfik atuartut tamarmik qaarsillarlutik nerisinnaanissaannut neqeruussaaq. Inuussutissat sapinngisaq tamaat peqqinnartunik akoqarnissaat pingaaruteqarpoq. Sassaalliussat ilaqartariaqarput timiusiamik/iffiamik, pastamik, qaqorteqqasunik, naatsiianik imaluunniit assigisaannik, kiisalu naatitanik paarnanillu peqartariaqarluni. Pingaartorujussuuvortaaq aamma neqimik, kukkukuuaqqamik, aalisakkamik, mannimmik imaluunniit immussuarmik ilanngussinissaq. Allatut oqaatigalugu, nerisassap sassaalliutiginerani puugutaq Y-tut ilusilik assersuutigineqartariaqarmat.
Inassutigineqartut immikkoortunik makkuninnga imaqarumaarput:
Paarnat naatitallu
Inassutigineqarpoq paarnat naatitallu ullut tamaasa nerliunnissaat. Tamaammat paarnat naatitallu ullup qeqqasiornermi kissartuunngitsunillu ullup qeqqasiornermi ilaatinneqartariaqarput. Nerliunneqartariaqarput naatitat aseqqorluttut. Pingaarpoq paarnat naatitallu nutaat qerisullu assigiinngissitaartuunissai.
Naatsiiat, qaqorteqqasut, pastallu
Pitsaanerpaajuvoq naatsiianik, qaqorteqqasunik pastanillu nerisitsineq. Karritanik aserorterneqanngitsunik sanaat toqqakkit, qaqorteqqasunik pastanillu nerisitsinermi. Ullup qeqqanut uutaanngitsunik nerinissamut, iffiaq atortuaannaruk.
Iffiat suaasallu
Iffiaq ajornanngippallu karritanik aserorterneqanngitsunik iffiugaq toqqaruk, uutaanngitsumik ullup qeqqasiortoqartillugu. Iffiornermut atukkit karritanik aserorterneqanngitsunik qajuusiat, soorlu, iffiassat, qajuusat grahamiliassat, qajuusat qaqortut issingigassallu. Taassuma saniatigut ilanngunneqarsinnaapput naatsiiassat nammineq iffiukkanut bollulianullu. Ulluinnarni iffiaq nerliunneqassaaq.
Aalisakkat aalisakkanillu qallersuutissat
Nerliunneqartariaqarpoq aalisagaq minnerpaamik sapaatip akunneranut ataasiarluni. Qallersuutissat aalisakkat atorneqartariaqarput sapaatip akunneranut 3-5-riarluni. Pitsaassaaq aalisakkat orsullit orsoqanngitsullu taarsigiiaarlugit kiisalu qallersuutissat aalisakkat assigiinngitsut atornissai.
Neqit, qallersuutissat neqit manniillu
Neqit qallersuutissallu sapinngisamik orsukinnerit toqqakkit. Nunami uumasut neqai nerineqartariaqarput sapaatip akunneranut taamaallaat 2-3-soriarluni, kissartullissagaanni. Sapaatip akunnerata sinnerani nerisat immap uumasuiniit, timmissaniit, aalisakkaniit manninnillu aallaaveqartariaqarput. Qallersuutissanut aamma tamanna eqqarsaataavoq. Taamaattumik qallersuutissat annerpaartai immap uumasuiniit, timmissaniit, aalisakkaniit imaluunniit manninniit aallaaveqartariaqarput kiisalu minnerusumik nunami uumasuniit qallersuutissat atorneqartariaqarlutik.
Sianigiuk, Kalaallit Nunaatat imartaani miluumasut akoqarsinnaammata aatsitassanik oqimaatsunik kiisalu mingutsitsinerup akuinik.
Orsutallit
Annerusumik toqqarneqartariaqarput tamakkikkamik orsutallit tamakkigaanngitsumik orsutallinnut taarsiullugit. Tamanna anguneqarsinnaavoq rapsoliap imaluunniit olivenoliap punnermut taarsiullugu siatsinermi atornerani. Uutaanngitsunik ullup qeqqasiornermi orsoq iffiamut atortariaqanngilaq pestomik imaluunniit allamik mamassusiisumik taarserneqarsinnaavoq. Ullup qeqqasiornermi tamakkigaanngitsumik orsoq qaqqortarianiit, naasut uuliaaniit aalisakkaniillu naggueqarsinnaavoq.
Immussuaq immuliorfimmilu nioqqutissiat
Immuk annerpaamik 1,5 %-imik orsumik akoqartariaqarpoq 100 g-imut, immussuarlu annerpaamik 30 %-imik orsumik akoqartariaqarluni. Immuit seernarsisitat, soorlu yoghurti annerpaamik 3,0 g-imik 100 g-imut orsoqartariaqarpoq. Immussuaq immuliorfimmilu nioqqutissiat proteininik, vitatmininik mineralinillu akoqarput. Kalciumimut aallaaviuvoq pitsaasoq taamaattumillu ilaasariaqarluni meeqqanut nerisassani assigiinngissitaartuni. Yoghurti paarnanik akulik immikkut pisoqarfiusuniinnaq nerliunneqartariaqarpoq, pissutigalugu annertuumik sukkumik akoqarmat.
Imigassat
Atuartut ullormut imerpalasut imigarisariaqarpaat 1-1½ liter. Angajoqqaat akisussaaffigaat meeqqamik atuariartornerminni puijaasaaqqami imigassaminnik nassarnissaat. Nerinermi imeq imaluunniit immuk qalipperniiagaq iggisigineqartariaqarpoq. Atuarfimmi saftimik, juicimik imaluunniit sodavandimik iggisiisoqaqqusaanngilaq.
Inuussutissat tarajornitsut tungusunnitsullu
Nerisassiornermi tarajoq annikitsuinnarmik atorneqartariaqarpoq. Tamaallaat immikkut pisuni nerisat sanariikkat pisiniarfimmi pisiat nerineqartariaqarput.
Nerisassani tungusunnitsut meeqqanut pinaveersaartinneqartariaqarput. Taamaattumik nerliunneqassanngillat kaagit, mamakujuttut, chips imaluunniit tamulugassat sukkullit. Inuuvissiortoqartillugu allatullu pisussaqartillugu mamakujuit eqqarsaatigalugit, atuarfik nammineq sukkutornissamut isummersuuteqartussaavoq.
Akornginnakkut nerineq
Ulluni kingusissukkut atuarunnaarfiusuni inassutigineqarsinnaavoq, angajoqqaat meeqqatik nerisassanik allanik saniatigut nassartikkaat, soorlu akornginnakkut nerisassamik. Akornginnakkut nerisassaq taamaattoq peqqinnartuullunilu tangeqartussaavoq. Taamaalillutik atuartut atuarnerminni ilikkagaqarluarnissaminnut pitsaanerpaamik periarfissaqarniassammata. Atuarfik aamma sukkutunnginnissamut aqutsinikkut peqqinnartullu tamulukkat kiisalu akornginnakkut nerinerit pillugit ilinniartitsinikkut tapersiisinnaavoq. Tamanna suliarineqassaaq elevrådimi skolebestyrelsemilu.
Nerisat pillugit peorsaaneq ilinniarnerlu
Nerinermi avatangiisit nererusunnerup pitsaassusaanut aamma apeqqutaasarput. Nerinerup pingaaruteqarnerata meeqqanut ilinniartitsissutaanerani pingaartuuvoq, perorsaasut ilinniartitsisullu peqataallutik nereqataanissaat. Eqqiluisaarneq pitsaasoq, nerinermi ileqqoq kiisalu nerriviliornermi, sassaalliinermi, nerriviiaanermi kiisalu naligiilluni sulinerup ataatsimut ingerlannissaanut sulisut tamarmik pingaaruteqarput meeqqat ilinniarneranni maligassatut.
Pingaaruteqarpoq nerinissamut piffissaqarluarnissaq. Nerineq ingerlanneqartussaasariaqarpoq eqqissisimasumik ilorrisimaarnartumillu misigisimagaanni meeqqat atuartullu nererusussusaat nerisallu aqajaqqumi arrorsarnerat pillugu. Klassinut minnerpaanut 30 minuttit piffissaliunneqartariaqarput, klassini annerusuni immaqa 20 minuttit naammagineqarsinnaapput.
Isumassarsiviit nerisassiornermilu ilitsissersuutit
Paaqqinniffimmi nerisat allanngorarnerisa nakkutiginissaanut, pitsaassaaq minnerpaamik ullunut 14-inut meeqqat nerisassaannut piukkoorusiorneq.
Aammali unnersuutigineqarput Paarisami nerisat kiisalu atuarfinni fritidshjemminilu nerinermi malitassat
Nerisaqarnermut politikki uani aasinnaavat.