Ulluunerani neqerooruteqartarnermut pilersaarut kommunip siunissami ulluunerani neqeroorutinut nukittorsaaffiusunik suliniuteqarnissaanut siunnerfiliissaaq.
Matumani suliassaqarfiit akimorlugit aallutassat arlaqarput, ilaatigut sulisunik piginnaanngorsaanermut, sulisussarsiornermut sulisunillu aalajaatsunik sulisoqarnissaq, ulluunerani neqeroorutini ikaarsaarfissanut pitsaasunut inillu ilusilisornerinut tunngasut pineqarput. Aallutassat tamarmik meeqqat ilorrisimaarnissaannut ineriartornissaannullu sinaakkutissat peqqinnartuunissaannut toqqissisimanartuunissaannullu qulakkeereqataassapput.
Ullormi Meeqqanut Atuarfeqarnermullu Ataatsimiititaliamut sammisaqartitsiffiusumi atugassatut, ingerlatsivik immikkoortumut pilersaarummik, kommunimi 0-6-inik ukiulinnut paaqqinnittarfinnut neqeroorutigineqartunut, katillugit 36-iusunut atuuttussamik suliaqarsimavoq. Ataatsimut isigalugu immikkoortumut pilersaarut aqutsinermut pilersaarusiornermullu sakkussatut, politikerit, suliassaqarfimmi aqutsisut sulisullu ulluinnarni meeqqanik ulluuneranilu neqeroorutinik sullissinerminni tapertatut atugassaattut paasineqassaaq.
Sulisussarsiortarneq, sulisunik piginnaanngorsaaneq sulisunillu aalajaatsunik sulisoqarniarneq
Kommuneqarfik Sermersuumut sulisut ilorrisimaarnissaat pingaaruteqarpoq. Taamaattumik Meeqqanut Atuarfeqarnermullu Ingerlatsiviup immikkoortumut pilersaarummik suliaqarnermi sinaakkutissat, sullivimmi avatangiisinik pitsaanerulersitseqataasussat aalluppai. Aalajangersimanerusumik oqaatigalugu: Sulisunut aqutsisunullu ilinniartitsinermik piginnaanngorsarnissamillu neqerooruteqartoqassaaq. Perorsaanermik suliaqarnermi avatangiisitigut sinaakkutissat pitsaasut pilersinneqassapput. Ulluunerani neqeroorutini ataasiakkaani aqutsisunik pitsaasunik piginnaasalinnillu peqarnissaq qulakkeerneqassaaq. Ataatsimut isigalugu tamanna sullivimmi timikkut tarnikkullu atugassarititaasut pitsaanerulernissaannut, taamaalillunilu sulisunut meeqqanullu iluaqutaasussamik pilersitseqataaffiussaaq.
Tamatumunnga atatillugu Meeqqanut Atuarfeqarnermullu Ataatsimiititami siulittaasoq Juaaka Lyberth imatut oqarpoq: “Meeqqatta ernuttattalu ilorrisimaarnerisa pitsaanerulernissaa kissaatigigutsigu, sulisut sullivimmi atugassarititaasunik eqqortunik, perorsaanermi suliat pitsaasuunissaannut tunngaviliisussanik neqeroorfiginissaat pingaaruteqarpoq. Sulisunik aalajaatsunik sulisoqarneq sulisussarsiortarnerlu, sullivimmilu avatangiisit pitsaasut, imminnut ataqatigiipput.”
Ulluunerani neqeroorutini sulisussarsiortarnermut sulisunillu aalajaatsunik sulisoqarniarnermut atatillugu misilittakkanit takutinneqarpoq, atorfiit sulisunut inissianik ilaqartillugit neqeroorutigineqartarnerini atorfiit inuttalerniartarnerat ajornannginnerusartoq. Taamaattumik aalajangiisoqarpoq sulisunut inissiat ulluunerani neqeroorutini sulisunut salliutinneqartassasut. Tamatuma saniatigut sulisussarsiortarneq illoqarfiup avataanut, Danmarkimut Nunallu Avannarliit sinnerinut annertunerulersinneqarsinnaasoq. Tamatumunnga atatillugu iliniartut sullivimmi misiliisussat sullivimmilu misiliititsisarnerit pillugit Danmarkimut isumaqatigiissutip pitsaanerulersinneqarnissaa naleqqutissaaq.
Taamaalilluni sullivimmi avatangiisit pitsaanerulersinneqarnissaannut, taamaalillunilu ingerlaavartumik sulisussasiortarnissap sulisunillu aalajaatsunik qulakkeereqataaffiginissaanut tunngavissanik pilersitsisoqassaaq.
Ikaarsaarfiit pitsaasut
Immikkoortumut pilersaarummi nutaami angerlarsimaffimmiit meeraaqqerivimmut, meeraaqqerivimmiit meeqqerivimmut meeqqerivimmiillu atuarfimmut ikaarsaartarnerit aallunneqarput. Ilisimatusarnerni takutinneqarpoq, meeqqat soorlu meeqqerivimmiit atuarfimmut ikaarsaarnerminnik ajornakusoortitsisimasut atuartuunermi nalaani, inersimasunngornermilu atugarliornissamut qaninnerusartut.
Ingerlatsiviup pisortat suleqatigalugit ulluunerani neqerooruteqarfiit ilusiligaaneri kulturikkullu atugassarititaat misissuiffiginiarpai. Matumani meeqqat peqqissut nuannaartullu, ilorrisimaartut, timikkut tarnikkullu ineriartortut pilersinnissaat siunnerfigineqarpoq. Taassuma saniatigut kommuni aalajangerpoq, “ingerlaannartumik ikaarsaartarnerit” atuutsinneqalissasut, tassanilu meeqqat ukiup affaata siulliup ingerlanerani AKO-mut nuutsinneqartalissasut. Atuarfimmut ikaarsaarneq oqinnerulersinniarlugu uippakajaarnannginnerulersinniarlugulu, taamaalillunilu meeqqat atuarfimmi AKO-milu ataatsikkut aallarnisarnissamik misigisaqartinnaveersaarniarlugit atuutsitsisoqalissaaq.
Meeqqat amerlanerpaartaasa piffissarujussuaq ulluunerani neqeroorutaasuni atortarpaat. Taamaattumik ulluunerani neqerooruteqarfiit angajoqqaallu akornanni pitsaasumik tatigeqatigiittoqarnissaa pingaaruteqarpoq. Angajoqqaat perorsaasunut attaveqarnerat pitsaaneruppat, meeqqap ulluunerani neqerooruteqarfiusumiinnera pitsaanerussaaq toqqissimanarnerussallunilu. Immikkoortumut pilersaarummi angajoqqaanut attaveqartarneq angajoqqaanillu suleqateqartarneq salliutinneqassaaq. Tamanna paasissutissiisarnikkut, akuutitsisarnikkut, aallussinikkut, piffissamik inissamillu pilersitsinikkut ingerlanneqassaaq. Tamatuma kingunerisaanik meeraq pillugu paasissutissanik avitseqatigiittarnissaq pingaaruteqarpoq. Tamatuma peqatigisaanik angajoqqaat ulluunerani neqeroorutaasumi sulianut akuutinneqarnissamut periarfissaqassapput. Tamatumunnga tulliutillugu ulluinnarni angajoqqaanut attaveqarnerup allanngutsaalinissaanut piffissaliisoqassaaq inissaliisoqassallunilu.
Tassunga tunngatillugu Meeqqanut Atuarfeqarnermullu Ataatsimiititami siulittaasoq Juaaka Lyberth oqarpoq: “Angajoqqaatut qitornaq siullermeerluni ulluunerani neqeroorummut tunniunnera artornarsinnaavoq. Inuttut pigisatsinnik erlinnarnerpaanik illersuinissaq pigeriikkatta ilagilluinnarmassuk. Tassalu meeqqagut. Taamaattumik angajoqqaanut attaveqartarneq pisussaannartut isigilissanngilarput. Ulluunerani neqerooruteqarfiusup angajoqqaallu akornanni tatigeqatigiiffiusumik ingerlanissaannut sinaakkusersuisariaqarpugut, taamaanngippammi attaveqatigiinneq pitsaanngitsoq, tatiginninnginnerup annertusiartorfigisaa aallartissinnaavarput. Kisiannili angajoqqaat meeqqat ulluinnarni inuunerannut tikilluaqquneqarpata, ungasissuseq, angajoqqaat ulluuneranilu neqeroorutip akornanni pilersinneqarsinnaasoq atorunnaarsissinnaavarput.”
Paaqqinnittarfiit aaqqissuussaaneri
Aallutassat pingajuat ulluunerani neqerooruteqarfiit aaqqissuussaanerinut tunngasuuvoq. Ulluunerani neqeroorummi avatangiisit ilusiisa aaqqissuussaanerisalu meeqqat ulluinnarni inuunerannut sulisullu sullivimmi avatangiisiinut isumaqarsinnaanerat tamatumunnga peqqutaavoq. Taamaattumik ulluunerani neqeroorutini ataasiakkaani avatangiisitigut sinaakkutissani suut pitsannguinissamut periarfissaqarfiunersut ingerlatsiviup misissuiffiginiarpaa. Tamatuma saniatigut periuseq Tunngaviit malillugu paaqqinnittarfiit sammisaqartitsivilinnik aaqqissuussat, soorlu atuarnissamut aalanissamut eqqumiitsuliornissamullu aallussiffiusinnaasunik inissalinnik, suliarineqarnerinik ingerlatitseqqittoqassaaq. Sammisaqartitsiviit meeqqat ineriartornerinut siuarsaaffiusarput, namminneerlutik aalajangiinissamut, ukioqatitillu suleqatigalugit aaqqiissutissanik ujartuinissamut periarfissinneqartaramik.
Meeqqanut Atuarfeqarnermullu Ataatsimiititami siulittaasoq Juaaka Lyberth oqarpoq: ”Meeqqat inunnguutsiminnik alapernaatsuupput, alapernaannerallu ineriartornerannut ilinniagaqarnerannullu kattukkutsigit, tamanna meeraanerminni alloriarnissamut tullermut, tassalu atuarfimmut ikaarsaarfittut iluaqutigilluarsinnaavaat. Sammisaqartitsivinni perorsaasut meeqqat sammisaannut tapersersuisarnerisigut suliatigut piginnaasaqarfii atorluarneqalissapput. Sammisaqartitsiviit meeqqat alapernaassuseqarnerini kaammattuutitut peqqinnartuupput.”
Suliniutit pingaarutillit taakku ukiuni tulliuttuni kommunip tungaaniit tulleriiaarinissamut atuutsitsilernissamullu kissaatigisaasa ilagiinnarpaat. Immikkoortumut pilersaarummi meeqqat ilorrisimaarnissaannut ilinniartitaanikkullu ineriartornissaannut atugassarititaasunut sinaakkutissat pitsaanerpaat qulakkeerneqarnissaat siunertarineqarpoq. Tamatumalu peqatigisaanik Ingerlatsivimmiit sulisut sullivimmi avatangiisiisa angajoqqaallu inissisimaffiisa pilersaarummut tamarmiusumut ilanngunneqarnissaat eqqarsaatigineqarpoq.