Aallarniut
Angerlarsimaffeqanngitsunut suleriaasissami matumani Kommuneqarfik Sermersuumi angerlarsimaffeqanngitsunut tunngatillugu siammasissumik suliniuteqartoqarnissaanut aqqutissiuussisoqarpoq.
Ullumikkut Kommuneqarfik Sermersuumi angerlarsimaffeqanngitsut 460-it missaanniipput, taakkunannga 80 procentit missingi Nuummiillutik (piviusut allattorsimaffiat takuuk). Inuit
angerlarsimaffeqanngitsut imaanngilaq aqqusiniinnarmi najugaqartuusut. Inuit tamarmik, aalajangersimasumik najugaqanngitsut imaluunniit tulliani sumi unnuissanerlutik nalornisartut, angerlarsimaffeqanngitsutut taaneqartarput. Issittumi angerlarsimaffeqanngitsuuneq sakkortuumik aqqusaagaqarfiusarpoq, angerlarsimaffeqanngitsullu tamarmik amerlavallaarput.
Angerlarsimaffeqanngitsuuneq ajornartorsiutaavoq, immini inuttut ilungersuaffiusartoq, assigiinngitsorpassuarnik pinngitsuuisinnaannginnerup kingunerisaanik ajornartorsiummik aaqqiiniartilluni, ajornartorsiutit allarpassuit qulaajarneqartariaqartarput, tamakkulu aamma aaqqinneqartussaallutik. Angerlarsimaffeqanngitsuuneq immini kisimi inissaaleqinermut tunngasuunngilaq, aammali apeqqutaasarput atornerluisuuneq, inuttut ajornartorsiuteqarneq, tarnikkut napparsimasuuneq peqqutaasartullu allarpassuit pineqartarput. Taamaattumik angerlarsimaffeqanngitsuunermut peqqutaasut ataasiinnarmut tutsinneqarsinnaanngillat, kisiannili peqqutaasartut ajornakusoortut ajornartorsiutip qiterpiaanik tikisersinnaanngisavut tassaniittarput. Taamaammat inaavillugu aaqqiissuteqartoqarsinnaaneq ajorpoq. Taarsiullugu aallaavigineqassapput, tamatigut angerlarsimaffeqanngitsut immikkuullarissuuneri aammalu suliniutit suleqatigiissutissallu amerlasuut sulinermi atorneqartariaqarlutik.
Kommuneqarfik Sermersupp Naalagaaffiit Peqatigiit Issittumi Piujuartitsinissamik Tunngaveqarluni Ineriartortitsinissamut Nunarsuarmi Anguniagaannut Kommuneqarfik Sermersuumi innuttaasut tamarmik ataqqinartumik nungusaataanngitsumillu inuuneqarnissaannik qulakkeerinissaq anguniagaraa. Nunarsuaq tamakkerlugu anguniagaq pingaarnerutinneqarpoq Kommuneqarfik Sermersuullu FN-ip Nunarsuaq tamakkerlugu anguniagaanut iliuuserineqartussanut ilaatinneqarpoq. Erseqqissumik oqaatigalugu Sermersuumi inuttut ineriartornermut toqqammavissat sammineqarput, tamatumani innuttaasut tamarmik inuiaqatigiinni isumalimmik atuuffeqarnissaat pineqarluni. Qularutissaanngilaq angerlarsimaffeqanngitsuuneq amerlasuutigut ullut tamaasa inuuniarneq kisiat eqqarsaatiginagu sammineqartarmat. Taamaasilluni Kommuneqarfik Sermersuumi angerlarsimaffeqanngitsuuneq Nunarsuaq tamakkerlugu anguniakkanut imminut aporaaffeqarfiuvoq, matumanilu angerlarsimaffeqanngitsunut tunngatillugu suleriaasissami suliniutit suliassallu aallaavissarsiorneqarput angerlarsimaffeqanngitsuuneq ilorraap tungaanut pitsaasumik sangutinneqassappat, taamaasillutik Kommuneqarfik Sermersuumi innuttaasut ataasiakkaat ataqqinassuseqartumik inuuneqarniassammata.
Angerlarsimaffeqanngitsuuneq Kommuneqarfik Sermersuumi ajornartorsiutaavoq annertooq. Kalaallit Nunaanni taamatut inissisimalersarneq nunarsuarmi nunarpassuarnisut ippoq, tassami inuttut ajornartorsiuteqartut suliffeqanngitsut attaveqaateqanngitsulluunniit annermik illoqarfinnut anginerusunut pingaartumillu Nuummut nuukkumasarmata. Imaappoq, Nuuk Nunatsinni ajornartorsiutigineqartumik tigusisarpoq, aammalu angerlarsimaffeqanngitsuuneq Nuummi annertunerpaajummat, suleriaasissami matumani Nuuk qitiutinneqarneruvoq.
Angerlarsimaffeqanngitsuuneq ajornartorsiutaavoq ajornakusoortorpassuarnik aqqusaagassaqarfiusoq. Pitsaanerusunik aaqqiissuteqarniarnissamik pisariaqartitsineq sakkortunerulersinneqartarpoq, aammalu.
Kommuneqarfik Sermersuup ajornartorsiut kisimiilluni aaqqiiffigisinnaanngilaa. Naalakkersuisut, NGO’t, sulisitsisut najukkamilu innuttaasut peqataatinneqassapput angerlarsimaffeqanngitsuunermullu tunngasunik suliniuteqarnermut peqataatinneqarlutik. Taamatut ilisimasaqarneq tunngavigalugu angerlarsimaffeqanngitsuuneq pillugu suleriaasissami matumani toqqammaviliisoqassaaq, aammalu sullissisut pisariaqartinneqartut pitsaasumik suleqatigineqarnissaat qulequtarineqartut amerlasuut iluatsilluarnissaannut pingaaruteqarluinnarpoq.
Angerlarsimaffeqanngitsuunerup nassuiaatitassaa
Angerlarsimaffeqanngitsutut taaneqartartut tassaapput inuit nammineq (pigisaminnik attartukkamilluunniit) najugaqanngitsut imaluunniit ineeqqamik atugaqanngitsut, kisialli allanut najugaqarnissaminnik innersuunneqartartut, imaluunniit utaqqiisaasumik najugaqartinneqartut qanigisaminnut, ikinngutiminnut ilisarisimasaminnulluunniit allanut attaveqanngitsut. Angerlarsimaffeqanngitsutut naatsorsuunneqartartut aamma tassaapput inuit unnuap tulliani sumiiffissaqarneq ajortut (Danmarkimi Isumaginninnermut Aqutsisoqarfik).
Kommuneqarfik Sermersuumi angerlarsimaffeqanngitsuuneq sumik ilisarnaateqarpa
Angerlarsimaffeqanngitsut tamarmik immikkut oqaluttuassartaqarlutillu ajornartorsiuteqarput. Aamma imaappoq angerlarsimaffeqanngitsut assigiinngitsunik pisariaqartitsimmata nukissaqarfeqarlutillu, taavalu Kommuneqarfik Sermersuumi innuttaasut ataasiakkaat atugaat aallaavigilluinnarlugit suleriaaseqarniaratta. Naak angerlarsimaffeqanngitsut tamarmik immikkut imminiussuseqaraluartut, angerlarsimaffeqanngitsut akornanni assigiissuteqartoqartarpoq.
Nuummi angerlarsimaffeqanngitsut amerlasuutigut sunik ajornartorsiuteqartarnersut paasiniarneqarnikuunngilaq, kisianni ilisimasallit NGO Ìllu unnerpaat amerlasuutigut makkua atuuttartut:
– Imigassamik aamma/imaluunniit ikiaroornartumik atornerluisuuneq
– Suliffissaaleqineq
– Eqqarsartaatsikkut artorsaateqarnerit
– Aningaasatigut ajornartorsiuteqarnerit
– Aalajaatsuunnginneq ungasinnerusumullu pilersaaruteqannginneq – Inoqatinut attaveqannginneq
– Pinerlunniartarneq
Nuummi inissaaleqisoqarnera
Isertitaqannginneq, isertitat aalajangersimasuunnginnerat imaluunniit isertitakitsuuneq pissutigalugu Nuummi namminersorlutik inissiaatilinnit attartorsinnaaneq ajornartorujussuuvoq. Taakkunani kvadratmeterimut akit 20.000 kr-it sinnerlugit amerlassuseqartarput, taavalu inoqutigiit ukiumut 600.000 kr-nik isertitaqartuusariaqarput initaarniarnerminni taarsigassarsiniarunik. Kommuneqarfik Sermersuumi ukiumut agguaqatigiissillugit isertitat 293.052 kr-nik amerlassuseqarput (2017-imut kisitsisit nutaanerpaat, Kalaallit Nunaata Naatsorsueqqissaartarfia 2018). Ineqarnermut-suliffeqarnermullu aaqqissuussinerit amerlanertigut inunnut akunnattumik sivisussusilimmik imaluunniit sivisuumik ilinniagaqarsimasunut naatsorsuussaasarput – assersuutigalugu ilinniartitsisut, peqqissaasut, isumaginninnermut siunnersortit inatsisilerituullu. Peqatigitillugu inissianut nalinginnaasunut initaarniarnermi utaqqisarneq sivikinnerpaamik ukiut 15-iusarput.
Suleriaasisami anguniakkat
Anguniarneqarpoq innuttaasut angerlarsimaffeqanngitsuunerannit illersorneqarsinnaasumik aniguisinnissaat angerlarsimaffeqanngitsullu inuunerisa pitsaassusiata qaffatsinneqarnissaa.
Qulequttat sisamat
– Tamakkiisumik inuttut atugarisatigut suliniuteqarneq
– Angerlarsimaffeqanngitsunut iliuusissatut pilersaarusiornerit
– Atituumik suleqatigiinnerit ataatsimoorussinerillu
– Sullinneqartunik sulisut ilinniarteqqinneqartarnerat
Tamakkiisumik inuttut sullissinissaq
Soorlu allaaserineqareersoq angerlarsimaffeqanngitsut Nuummi inissarsiorniarnerat ajornakusoortorujussuuvoq. Aammalu Kommuneqarfik Sermersooq angerlarsimaffeqanngitsunut ataavartumik inissanik neqerooruteqarnissaminut nukissaqanngilaq. Pitsaanerpaasussaq tassaavoq, angerlarsimaffeqanngitsunut neqeroorutit angerlarsimaffeqanngitsuunermiit ataavartumik inissaqalernermut ingerlaarfinnik pilersitsinissaat. Akunniffiit ilagaat utaqqiisaasumik inissaqartitsisarnerit sungiusarnissamik suliniutit qitiutinnerullugit, innuttaasut namminneq inuunerminnik aqutsillualernisaannut periarfissiisunik. Sungiusaaneq pingaarutilerujussuuvoq, aatsaallu naammassissalluni innuttaasoq taamatut ingerlatsinissaminik pisariaqartitsiunnaarpat/kissaatigiunnaarpaguluunniit.
Tamakkiisumik inuttut sullissinissami sungiusaanissamilu ataavartumik ineqalernissaq Housing First strategi naapertorlugu suliniutini pingaarnerpaatinneqartut ilagivaat. Inissaaleqinerli isumaqarpoq, Housing First strategi maannakkorpiaq Nuummi piviusorsiunngimmat, kisiannili immaqa Paamiuni, Tasiilami imaluunniit Ittoqqortoormiini atorsinnaalluni.
Taarsiullugu Kommuneqarfik Sermersuumi angerlarsimaffeqanngitsunut tamanut tamakkiisumik inuttut sullissinissaq sungiusaanissarlu qitiutinneqarput modulit atorlugit illuaqqani (assigisaanilluunniit) angerlarsimaffeqanngitsunut unnuisarfinni utaqqiisaasumik ineqartitsinermut.
Qitiutinneqartut
Atornerluisut katsorsartinnissaannut periarfissiisoqassaaq, aammalu innuttaasunut katsorsartereersimasunut immikkut ittunik suliniuteqartoqartassalluni.
Peqatigitillugu amerlanertigut angerlarsimaffeqanngitsut ataasiakkaat tapersersorneqartinnatik najugaqaraangamik ajornartorsiutigisarpaat. Siullermik innuttaasut ataasiakkaat sooq angerlarsimaffeqanngitsunngorsimanersoq sammissallugu immikkut pingaaruteqarpoq.
Illoqarfiup ilaani nutarterisoqassatillugu aammalu attartortittakkanik inissialiortoqartillugu angerlarsimaffeqanngitsut samminerunissaat (innuttaasullu aarlerinartumiittut).
Inissarsiuussinermut atatillugu imaluunniit utaqqiisaasumik inissaliisoqassatillugu inuttut sullissinissanik neqerooruteqarnissaq. Imaassinnaavoq inunnut nakkutilliisunik tapersersortinillu sulisoqarnikkut, taakkulu innuttaasunik suleqateqarlutik aalajaatsuulersitsinissaq inuunermilu pitsaassusermik pitsanngorsaassapput. Inissanik ataavartunik qulakkeerisoqarnissa sulissutigineqassaaq. Matumani pingaaruteqarluinnarpoq, sungiusaanermut atatillugu malinnaatitsisussanik sulisussaqarnissaq.
Angerlarsimaffeqanngitsunut iliuusissatut pilersaaruteqarneq
Angerlarsimaffeqanngitsut nalinginnaasumik ingerlatsivinnut kommunimilu sulisunut arlaqartunut attaveqartarput. Suliassaqarfiit tamarmik immikkut ajornartorsiutinik aalajangersimasunik aaqqiissuteqarniartarput. Taamaattumik innuttaasunut ataasiakkaanut iliuusissatut pilersaarutit
ataatsimoortut sulinermi atorneqarsinnaapput, ingerlatsiviit kommunimilu sulisut tamarmik pitsaanerusumik suleqatigiissinnissaannut taamaasillutillu innuttaasut aqqusaagassaat ataqatigiinnerulissallutik.
Innuttaasut ataasiakkaat pisariaqartitaat inuunerminnilu atugarisaat aallaavigalugit ataasiakkaanut iliuusissatut pilersaarusiorneq sammineqassaaq (inuillu ataasiakkaat pisinnaasaat aallaavigalugit)
Qitiutinneqartut
Pingaaruteqarluinnarpoq suleriaatsit isumaqarluarnissaat malinnaaffigiuminartuunissaallu, taamaasilluni ataavartumik iliuusissatut pilersaarutit nutarterneqartarniassammata, peqatigitillugulu susassaqarfiit ingerlatsiviillu tamakkerlugit ataqatigiissarneqassallutik.
Siuariartornerit, aammalu pimoorussamik ilaannakortumillu ilinnialernissamut kissaatit immersugassatigut sukumiisumik uppernarsaasersorlugit, iliuusissamik pilersaarummut malinnaatinneqassapput.
Kommunimi sulisunut ersarissuusariaqarpoq, suliassaqarfinni pineqartuni kikkut aalajangiinissamut piginnaatitaanersut.
Iliuusissamik pilersaarut malinnaaffigiuminartuussaaq paasiuminartuullunilu.
Suliffissaqarneq ilinniagaqalernissarlu pingaartumik inuusuttunut sammitinnerussaaq.
Innuttaasoq neqeroorummut eqqortumut innersuunneqassaaq.
– Assersuutigalugu innuttaasoq puigortunngornissamut aallarnisaataasunik ersiuteqarpat imaluunniit allatigut tarnimigut nappaateqalernissamut aarlerinartorsiortut angerlarsimaffeqanngitsut unnuisarfiannut innersuunneqassanngilaq, tassani sulisut innuttaasunut taamatut atugaqartunut nukissaqanngimmata ilinniagaqaratilluunniit.
– Innuttaasut immikkut pisariaqartitsisut neqeroorummut eqqortumut nuutinneqarpata, angerlarsimaffeqanngitsut unnuisarfiannut inissamut ammaassiffigineqarsinnaapput sulisullu isumassuinissamut suliniuteqarnissaannullu atorfinitsinneqarnertik naapertorlugu suliassaminnik suliaqalersinneqarsinnaallutik.
Atituumik suleqatigiinnerit ataatsimoorussallu
Innuttaasunut ataasiakkaanut suliniutit saniatigut pingaaruteqarpoq, Kommuneqarfik Sermersooq sullitanillu sullissisut inuusuttunut inersimasunullu tunngatitanik eqqarsarlutillu pilersitsinissaat. Imaassinnaavoq NGO Ìnut, timersoqatigiiffinnut, oqartussaasunut sulisitsisunullu pimoorussamik aammalu ilaannakortumik isumaqatigiissutit aqqutigalugit tamanna ingerlanneqarsinnaasoq.
Malunnarpoq, angerlarsimaffeqanngitsut akornanni kiserliortuuneq asuliinnaanngitsumik ajornartorsiutaasoq, angerlarsimaffeqanngitsut atugaannik erloqinarnerulersitsisartoq. Taamaattumik
angerlarsimaffeqanngitsunut ataatsimoorfissanik pilersitsisoqarnissaa naleqquttuussaaq. Ataatsimoorussiffiusuni angerlarsimaffeqanngitsut ilaatigut attaveqaatissaminnik pilersitsisinnaapput, angerlarsimaffeqanngitsunut allanut siunnersuutinik kaammattuutinillu avitseqateqartalerlutik, piginnaasanik aalajangersimasunik sammisaqartalerlutik aammalu toqqissisimaffigisaminni ikiorneqarlutik/tapersersorneqarlutik/aqqutissiuunneqarlutillu. Taamaalillutik ataatsimoorussiffiusut angerlarsimaffeqanngitsut namminneq inuunerminnik aqutsisinnaalernissaannut nukissaqalersissavaat peqatigitillugulu kiserliornissaraluat pinngitsoortinneqassalluni.
Qitiutinneqartut
Kommuneqarfik Sermersuumi ingerlatsiviit aammalu illoqarfiit/nunaqarfiillu tamaasa suleqatigiissinnissaat. Assersuutigalugu Nuummi angerlarsimaffeqanngitsut unnuisarfiat puigortunngortunut ataqatigiissaarisumik aammalu Utoqqarnut Inunnullu innarluutilinnut innersuussisartunik suleqateqarsinnaavoq. Taamaaliornikkut innuttaasup eqqortumik neqerooruteqarfiginissaanut piuminarnerulersitsissaaq.
Sulisitsisut attuumassuteqartut ilinniagaqarfiillu qanimut suleqatigineqassapput. Matumani Majoriaq-mik suleqateqarneq pingaaruteqartorujussuuvoq. Aamma taamaappoq suliffeqarfinnik sungiusarfiusunik suleqateqarnissanik piukkunartorujussuuvoq.
Angerlarsimaffeqanngitsunik peqataatitsilluni sammisaqartitsisarneq anguniagaavoq ersarissoq. Periutsit ilusilersornerilu maannakkorpiaq pineqartumut naleqqussarneqassapput. Siunertarineqartussat ilaatigut tassaasinnaapput nammineq aningaasaqarnermut tunngasunik ilitsersorneqarneq, nerisassiorneq aammalu peqqissumik inuuneqarneq, qarasaasiamik atuineq innuttaasup qarasaasiamik atuillualernissaanut pitsanngorsaatitut, timigissarneq nipilersornerlu.
Illoqarfimmi periarfissat innuttaasut tamarmik atussavaat. Taamaattumik angerlarsimaffeqanngitsut illoqarfiup ineriartortinneqarnissaanut aammalu illoqarfimmi tamat naapiffigisinnaasaannik naleqquttunik ineriartortitsinermi peqataatinneqartassapput.
Sullinneqartut ikiorneqarnissaannut sulisut ilinniarteqqinneqartassapput
Tamakkiisumik iliuuseqartoqarnissaanut sungiusaasutut suliniuteqartoqarnissaa pingaaruteqartorujussuuvoq. Sulisut piginnaasaat apeqqutaatillugit sungiusaanermi atortorineqartut suliassallu assigiinngisitaartuussapput. Utaqqiisaasumik angerlarsimaffinni nakkutilliisoq aammalu inunnik ajornartorsiuteqartunik sullissisuni atorfinni ataasiakkaani sulisoqartoq ataaseq, innuttaasumut ajornartorsiuteqartumut assigiinngeqisunik suliassaqarput. Ataatsimoorussiffigisaat tassaavoq, sullitat pillugit annertunerusumik paasisaqarneq, soorlu assersuutigalugu pikkorissarnernut aammalu suleqatinut immikkullu ilisimasalinnut avitseqateqartarnermikkut suliniutaanut suli pitsaanerulissutaasinnaapput. Taamaattumik sulisunik sullitallu pillugit avataaniit suleqatigisartakkat ilinniarteqqittarneri qulequtaavoq pingaarutilik.
Qitiutinneqartut
Ilinniarteqqinneqartarneq qulequttanik immikkut ittunik ataatsimoorussanillu imaqarsinnaavoq.
Ilinniarteqqinneqartarneq sulisup ulluinnarni suliarisartagaanut attuumassuteqassaaq. Matumani assersuutigalugu oqaatigineqarsinnaavoq iliuusissatut pilersaarusiornermi ilinniaqqittarneq. Avataaniit suleqatigisartakkat peqatigalugit periarfissarsiornerit, ilaatigut oqartussaaffinnut NGO Ìnullu Nunatsinneersunut avataaniittunullu.
Sulisut angerlarsimaffeqanngitsut assersuutigalugu pisortanut qarasaasiakkut attaveqarniarnerini ikiuussinnaassapput.